Door Maurice Ronai

Dit artikel verscheen op 23 mei op de website Conspiracy watch: Récits alternatifs et brouillards confusionnistes autour du massacre de Buffalo (PZ)

“Grote vervanging“, “valse vlag“, “Deep State“: dat zijn de trefwoorden waarmee samenzweringstheoretici duiding geven aan de racistische aanslag gepleegd door Payton Gendron.

Op 14 mei pleegde Payton Gendron, een jongeman van 18 jaar en beïnvloed door de theorie van de “grote vervanging“, een racistische moord in een supermarkt in Buffalo (in de staat New York) waarbij tien mensen, allen Afro-Amerikanen, om het leven kwamen. Hij werd vlak na de aanval gearresteerd en wordt nu vervolgd voor “moord met voorbedachten rade”. Payton Gendron schreef een manifest van bijna 200 bladzijden waarin hij de tegen “volledige raciale en culturele vervanging van het Europese volk” en  de “blanke genocide” tekeer gaat.

Zoals bij elke spectaculaire gebeurtenis kwamen de verschillende stromingen in het complotistenmilieu en extreemrechts al snel met alternatieve verklaringen en pasten deze in een reeds bestaand, gebruiksklaar interpretatief kader.

In de dagen en uren die volgden, werd het verhaal van de aanslag in Buffalo herschreven om de “officiële versie” in twijfel te trekken: de Amerikaanse regering wordt ervan beschuldigd zelf achter het bloedbad te zitten, het aandeel van de verantwoordelijkheid van de aanhangers van de theorie van de  “Grote Vervanging” wordt afgezwakt en het bloedbad wordt zelfs op opportunistische wijze ingezet door te proberen het in verband te brengen met het Oekraïense Azov regiment.

“Valse vlag operatie”

Zoals bij eerdere bloedbaden (Oklahoma City, Sandy Hook school, Boston Marathon, El Paso, Dayton…) gingen er meteen stemmen op bij extreemrechts in Amerika dat het om een in scène gezette gebeurtenis, georkestreerd door de FBI en de federale regering, zou gaan.

Senator Wendy Rogers van de staat Arizona (lid van de Oath Keepers, een van de milities die deelnamen aan de bestorming van Capitol Hill op 6 januari 2021) suggereerde op Telegram dat de dader van de aanslag een FBI-agent was.

Haar opmerking (“Fed boy summer has started in Buffalo“) is een gecodeerde woordspeling op een liedje van Chet Hanks (“White Boy Summer“). Zij suggereert dat de “Fed” (de “federals“) in het geheim massale schietpartijen orkestreren om strengere wapenvoorschriften te rechtvaardigen of om de aandacht af te leiden van belangrijkere zaken.

Een standpunt dat in Frankrijk wordt verkondigd door de websites Aube Digitale en NouvelOrdreMondial.cc. Aube Digitale vraagt zich af waarom de plaatselijke politie niets deed toen Payton Gendron op zijn middelbare school met geweld had gedreigd, en vindt “de politieke timing van de schietpartij […] verdacht. Democraten en influencers gebruiken de schietpartij in Buffalo nu al om hun roep om meer wapencontrole en online censuur te herhalen,” vervolgt de site.

Door de Noorse terrorist Anders Behring Breivik ten onrechte voor te stellen als een “satanist […] die het internationale zionisme aanhangt” (sic), merkt het samenzweringsblog Strategika51 op dat Payton Gendron niet werd “neergeschoten door de rechtshandhavers. Dit heeft aanleiding gegeven tot een groot aantal hypotheses over een vermeende “valse vlag“-aanval.”

De DeQodeurs bieden ondertussen een Franse vertaling van een tekst die verscheen op de blog van de Amerikaanse complot youtuber Jordan Sather, volgens welke “deze situatie alle kenmerken heeft van een standaard Deep State valse vlag aanval – racistische schutter, live uitzending op sociale netwerken, dubieus geschreven manifest, symboliek op de scène, oproepen tot wapencontrole, en politieke timing van de gebeurtenis.”

Het scheppen van verwarring

Activisten tegen de Grote Vervanging voelen zich altijd in verlegenheid gebracht als de hoofdrolspeler van een racistische moord zich op de theorie van de “Grote Vervanging” beroept om zijn daad te rechtvaardigen. Hun reflex is dan om elke ideologische motivatie van de dader van de schietpartij te ontkennen … ook al beweert hij die motivatie overduidelijk op 180 pagina’s!

Fox News presentator Tucker Carlson, een onvermoeibare promotor van de theorie van de  “Grote Vervanging“, heeft een drievoudig rookgordijn gebruikt om zichzelf vrij te pleiten van enige verantwoordelijkheid in deze racistische massamoord. Hij legt eerst uit dat het manifest van Payton Gendron geen “politiek document” is, maar een “wijdlopige verzameling slogans en memes.” Vervolgens noemt hij de terrorist “geestesziek” en zijn manifest “het product van een gestoorde geest.” Tenslotte beweert hij dat de tekst van Gendron Fox News ervan beschuldigde deel uit te maken van een wereldwijde samenzwering. Dat is niet waar. In feite komt de naam “Fox News” niet één keer voor. In plaats daarvan wijdt Gendron een pagina van zijn manifest aan een montage waarin Rupert Murdoch’s 21st Century Fox wordt genoemd samen met CNN, de New York Times, NBC, CBS News en NPR, die de terrorist er allemaal van beschuldigt te worden gecontroleerd door Joden.

“De moordenaar valt Fox News aan in zijn manifest“: dat is het argument dat Donald Trump Jr., de zoon van de voormalige Amerikaanse president, gebruikt om in de tegenaanval te gaan en CNN te beschuldigen van het politiek uitbuiten van dit drama. Een anti-linkse media retoriek die onmiddellijk werd overgenomen door figuren in de Republikeinse Partij.

Het Azov alibi

Met de gebruikelijke aplomb en opportunisme heeft het Russische propaganda-apparaat bijgedragen tot de verwarring door te beweren dat de moordenaar van Buffalo banden had met het Azov-bataljon, een paramilitaire eenheid die in het Oekraïense leger is geïntegreerd (zij vertegenwoordigt ongeveer 2% van de sterkte van het leger) en waarvan bekend is dat zij een aanzienlijk aantal neonazi’s in haar gelederen heeft. In het geding: het Zonnerad, of Zwarte Zon, dat de verdachte op zijn kogelvrije vest en op de voorpagina van zijn manifest toonde.

“De Zwarte Zon wordt veel gebruikt door neonazi’s en blanke nationalisten. Het Oekraïense Azov Bataljon gebruikte het symbool als onderdeel van zijn officiële embleem in 2014-2015, en het wordt nog steeds gedragen door sommige van de strijders als een badge,” legt Sputniknews uit.

Hoewel het symbool eerder is gebruikt door het Azov Bataljon, is het ook overgenomen door veel andere extremistische groeperingen, Vice.com herinnert ons eraan: “In veel extreemrechtse online kringen is het Zonnerad bijna net zo populair als het hakenkruis, dus om het te beschrijven als een ‘Azov symbool’ baseert zich op zijn best op verkeerde informatie en op zijn slechtst is het een schaamteloze poging om een narratief te creëren.” Adrien Nonjon, een specialist in Oekraïne en post-Sovjet extreemrechts bij Inalco, voegt eraan toe dat het teken “voorkomt in Europese en Amerikaanse extreemrechtse subculturen [en] deel uitmaakt van de supremacistische cultuur“.

De zwarte zon figureerde bovendien in het manifest van Brenton Tarrant (die 51 mensen vermoordde in twee moskeeën in Christchurch in 2019). Hij is de belangrijkste inspiratiebron van Payton Gendron, met name voor zijn modus operandi, het gebruik van een camera en de onmiddellijke verspreiding van beelden op een sociaal netwerk. Maar Payton Gendron heeft het nooit over het Azov Bataljon gehad in zijn manifest. Hij vermeldt Oekraïne slechts één keer, als één van een aantal landen die hij opsomt, en dat is in een passage die gekopieerd en geplakt is uit het manifest van Brenton Tarrant. De passage luidt: “U zult geen uitstel vinden, niet in IJsland, niet in Polen, niet in Nieuw-Zeeland, niet in Argentinië, niet in Oekraïne, nergens anders in de wereld.”

Deze flinterdunne draad die de Buffalo aanval schijnbaar linkt aan het Azov Bataljon, via Brenton Tarrant en het Zwarte Zon symbool, zal de Russische propagandamachine op Instagram doen ontvlammen en vervolgens ook op Twitter. Het Instituut voor Strategische Dialoog (ISD) heeft berichten van “pro-Kremlin beïnvloeders” geïdentificeerd die dit verband uitbuiten en versterken, en zelfs beweren dat Tarrant door het Azov Bataljon is opgeleid. “Verbindingen waar de commissie van de Nieuw-Zeelandse regering over de aanslag in Christchurch geen bewijs van heeft gevonden,” zegt het ISD.

Het onderzoekscentrum geeft ook een opsomming van de belangrijkste clichés die het over dit onderwerp is tegengekomen:

*    “De Amerikaanse regering is hypocriet: ze veroordeelt massamoorden terwijl ze ‘Oekraïense nazi’s’ financiert.

*    Payton Gendron was een ‘ideologische broer’ van de Azov Nazi’s.

*    Hij droeg symbolen die met Azov in verband worden gebracht, waaronder het Zonnerad, wat genoeg is om hem met de groep in verband te brengen.

*    Het Azov Bataljon had eerder het manifest van Brenton Tarrant in het Oekraïens vertaald en onder strijders verspreid.

*   De Buffalo schutter leende veel van Tarrant’s manifest en bracht hulde aan hem in zijn eigen document.

Dit argument van het verband tussen Gendron en Azov werd in Frankrijk met name naar voren gebracht door de voorzitter van de UPR, François Asselineau.

De samenzweringswebsite Profession-gendarme van zijn kant wijst niet met een beschuldigende vinger naar extreemrechts, maar naar de “huidige samenleving“, die wordt voorgesteld als de echte “verantwoordelijke voor deze moorden“: “Er wordt nieuws verspreid over hulp aan Oekraïne, geld, wapens, bezoeken van staatshoofden aan Kiev en de patriottische offers van de nationalistische Oekraïense milities die tot helden worden gemaakt. Al deze jongeren zonder toekomst, gedrenkt in nationalistische propaganda, hebben maar één stap te zetten. Zoals in Nieuw-Zeeland zijn het bijna altijd zeer jonge geradicaliseerden die niet in staat zijn zich bij deze buitenlandse bataljons aan te sluiten en besluiten hun eigen oorlog in eigen land te voeren.”

De laatste ontwikkeling in Glenn Greenwald’s politieke ontsporing

Een stem, die lange tijd enig prestige had, heeft zich nu aangesloten bij de uitlatingen van de anti-vervangers: die van Glenn Greenwald. Greenwald, een mensenrechtenadvocaat die zich wendde tot de journalistiek, is een regelmatige gast op Tucker Carlson’s Fox News met niet minder dan 72 optredens tussen december 2017 en juni 2021. Hij heeft het voortouw genomen bij het vervagen van de grenzen bij het propageren van het thema van de “Grote Vervanging“, en is zelfs zo ver gegaan om Payton Gendron tegen alle bewijzen in af te schilderen als een linkse activist onder het mom dat de moordenaar met een hyperlink verwees naar een artikel in het linkse tijdschrift Jacobin.

Met het toekennen van een brevet van respectabiliteit aan Tucker Carlson, plaatst Greenwald tenslotte Amerikaans links en extreem rechts op gelijke voet, door uit te leggen dat zelfs als de Fox News presentator dezelfde opvattingen zou hebben als Gendron over de “Grote Vervanging“, “hij nog steeds niet meer verantwoordelijk zou zijn voor de Buffalo moorden dan de linkse commentatoren die bloed aan hun handen hebben voor de ontelbare bloedbaden gepleegd in naam van de politieke doelen die zij steunen en de theorieën die zij aanhangen.”