Door Nicolas Bernard
Dit artikel verscheen op 5 april op de website van Conspiracy Watch. Het origineel is hier te raadplegen: Focus sur les « amis » russes de Jean-Luc Mélenchon (PZ)
Om de beschuldiging van heimelijke samenwerking met het regime van Vladimir Poetin te weerleggen, wijst de leider van de Insoumis regelmatig op zijn “vriendschap” met Russische dissidenten die zich echter alle, in meer of mindere mate, hebben ingelaten met de nationalistische en complotistische retoriek van het Kremlin.
“De heer Poetin is niet mijn voorbeeld“, zei Jean-Luc Mélenchon op 10 februari op Twitter. “Mijn vriend in Rusland is Sergeï Oedaltsov, de leider van het Linkse Front, die vier en een half jaar in de gevangenis heeft gezeten omdat hij zich verzette tegen het beleid van zijn regering.”
Een maand – en een Russische invasie – later zegt de presidentskandidaat inmiddels iets geheel anders over Sergeï Oedaltsov:
“De hernieuwde banden met de Russische oppositie hebben ons een verontrustend beeld gegeven. We hebben net de politieke relatie met Sergeï Oedaltsov verbroken omdat hij zich voor de oorlog uitsprak.”
Deze flashback komt in een problematische context voor de leider van de Insoumis. Jean-Luc Mélenchon worstelt met een gênant hoofdstuk: “En ja, het is pijnlijk voor mij om mijn tijd te besteden aan het uitleggen dat ik niets te maken heb met Poetin, het is zwaar!” merkte hij gisteren opnieuw op in Libération. “Ik blijf herhalen dat ik naar Rusland ben gegaan om een dissident te zien, dan dit, dan dat, dat ik altijd de Russische regering heb bekritiseerd, of het nu de Sovjetregering was of de daarop volgende.”
Zijn vroegere standpunten die veel positiever waren voor de meester van het Kremlin zijn er echter wel degelijk, in die mate zelfs dat, zoals twee journalisten van Médiapart in 2015 schreven, “deze fascinatie voor de kracht die het volk leidt Jean-Luc Mélenchon in de armen van Vladimir Poetin drijft.” In datzelfde jaar distantieerde Clémentine Autain zich van de uitlatingen van Jean-Luc Mélenchon, die Poetin vrijpleitte van elke verantwoordelijkheid voor de moord op de Russische dissident Boris Nemtsov, zelfs als dat betekende dat hij in complotverhalen zou vervallen.
Geconfronteerd met deze beschuldigingen meent Jean-Luc Mélenchon nu al enkele jaren een antwoord te hebben: hij benadrukt zijn banden met de Russische oppositie. Tenminste, niet zomaar oppositie. Vijandig tegenover Boris Nemtsov en Alexeï Navalny (die hij soms verwart), had de afgevaardigde van Bouches-du-Rhône zijn zinnen gezet op Sergeï Oudaltsov. Dit laatste bleek echter in veel opzichten erg problematisch. En dit al ruimschoots voor de invasie van de Oekraïne.
Jean-Luc Mélenchon en Sergeï Oedaltsov in Moskou, 2018 (Le Point).
Voordat hij hem onlangs desavoueerde, was Jean-Luc Mélenchon vol lof over zijn “vriend Sergei“, die hij in 2018 zelfs in Moskou had ontmoet (niet zonder een show op te voeren). Maar net zoals er voor Stalin “margarine communisten” waren, zo heeft Poetin zijn “margarine tegenstanders” – en de “vriend” van Jean-Luc Mélenchon is er daar duidelijk één van.
Sergeï Oedaltsov, geboren op 16 februari 1977, groeide op in een familie van Sovjet apparatsjiks. Hij bracht zijn middelbare schooltijd door met het verslinden van de werken van Marx, Lenin en Bakoenin. In de jaren negentig werd hij advocaat en journalist, maar het was in de politiek dat hij zijn reden van bestaan vond – aan de linkerzijde. Het volgende decennium stond hij aan het hoofd van het Russisch Links Front, een coalitie van uiterst linkse bewegingen. Hij organiseerde onvermoeibaar anti-Poetin-demonstraties en werd een van de leidende figuren in de oppositie tegen de autocraat van het Kremlin in het begin van de jaren 2010. Hij werd meermaals gearresteerd en opgesloten en werd van 2014 tot 2017 veroordeeld tot een strafkolonie wegens “het organiseren van rellen.”
Logo van Links Front (Левый фронт).
“Stalin is geen crimineel”
Dit portret vraagt echter om enkele aanvullingen. Oedaltsov voelt inderdaad een zekere nostalgie naar de Sovjet-Unie, vooral naar haar slechtste kanten.
Ten eerste, onze dissident is meer dan slechts welwillend over Jozef Stalin. Want wijdde hij zijn eerste jaren van activisme niet aan stalinistische bewegingen? In 2012 verklaarde hij aan het hoofd van het Linkse Front dat “Stalin geen misdadiger is“. In de daaropvolgende jaren zou hij deze uitspraak nuanceren, met het advies om geen “idool van Stalin te maken“. Op 5 maart 2022, ter herdenking van de dood van de “Kleine Vader der Volkeren“, leidde Oedaltsov echter een demonstratie van het Linkse Front op het Rode Plein, met als motivatie dat “de herinnering aan Stalin de herinnering is aan de onvergetelijke prestaties van het Sovjetvolk dat het fascisme versloeg en de ruimte veroverde …”
Zijn echtgenote Anastasia blijft hierbij niet ver achter, zoals blijkt uit haar interview dat op 19 maart 2012 door Kommersant is gepubliceerd:
“Ik ben geen staliniste, maar ik respecteer de geschiedenis van het land. Ik zie niet graag dat haar leiders door het slijk gehaald worden. Het is duidelijk dat er veel slechte dingen waren, maar je kunt Stalin niet reduceren tot een tiran en een bloeddrinker, zoals men hem tegenwoordig probeert te beschrijven. Hij voedde het land op zo goed als hij kon.”
Op hun bruiloft in 2001 poseerde het paar voor een portret van de dictator!
De trouwfoto van Anastasia Oedoltsova en Sergeï Oedaltsov. Hij heeft een plakkaat in de hand met de tekst “Poetin is een marionet van het kapitalisme”. Achter het paar is een afbeelding van Stalin te zien.
Een dergelijke toegeeflijkheid vermengd met bewondering is geenszins uitzonderlijk in een land waar de figuur van Stalin zowel door Poetin als door de meeste van zijn tegenstanders wordt geïnstrumentaliseerd. Het totalitarisme, de catastrofe van de collectivisatie, de hongersnoden, de staatsterreur, de Goelag en de verschrikkelijke verliezen tijdens de Grote Patriottische Oorlog worden vergeten om een tijdperk te verheerlijken waarin de USSR een supermacht was die zegevierde over Duitsland en gevreesd werd door het Westen. Oedaltsov leidde in 2018 af dat “vergeleken met Stalin, Poetin een pygmee is, niets dan een dwerg.”
Deze dissident keurt zonder voorbehoud de door Poetin geleide territoriale expansie van Rusland goed, met name de annexatie van de Krim, en gaat zelfs zover dat hij de separatisten van de Donbass als “helden” bestempelt, niet zonder de Oekraïne te beschuldigen van het plegen van “genocide“, vooral omdat het Westen in zijn ogen “perfide en vijandig staat tegenover een rivaliserend Rusland“. En niet voor niets: “Ik ben een Sovjetpatriot en ik beschouw de vernietiging van de Sovjet-Unie als de grootste fout, de grootste misdaad,” schreef hij in 2014 op zijn blog. “Daarom beschouw ik de annexatie van de Krim als een bescheiden maar belangrijke stap in de richting van de wedergeboorte van een vernieuwde [Sovjet-]Unie.” Afgelopen donderdag ging Oedaltsov op Twitter zelfs zo ver dat hij heel serieus opriep tot “de wedergeboorte van de USSR.”
https://twitter.com/s_udaltsov/status/1509581670135046148
Deze stalinistische, nationalistische en complotistische retoriek (het Westen en zijn Oekraïense “marionetten” worden gezien als de agressors van Rusland) dateert al van vóór de invasie van de Oekraïne in 2022. Het kan niet anders dan dat Jean-Luc Mélenchon hiervan op de hoogte was. Dat laatste maakte hem toen echter niet minder “vriend“.
De nieuwe Russische dissident van Jean-Luc Mélenchon: Alexeï Sakhnin
Helaas, en zoals te verwachten viel, steunt Oedaltsov de invasie van Vladimir Poetin in de Oekraïne. Jean-Luc Mélenchon heeft, om zijn vroegere compromissen met het Kremlin te vergeten, geen andere keuze dan hem te verstoten, en vervolgens een andere, meer aanvaardbare dissident te zoeken:
“Net als bij de Grieken toen Tsípras capituleerde voor het memorandum, hebben wij onmiddellijk contact opgenomen met de minderheid die trouw bleef aan het gemeenschappelijke ideaal. Dit is Alexeï Sakhnin. Hij is een Russische journalist en activist, doctor in Geschiedenis en Maatschappij, een militante intellectueel [die] onlangs Links Front heeft verlaten, omdat hij het niet eens was met het standpunt van Sergej Oedaltsov over de oorlog in Oekraïne.”
Alexeï Sakhnin ziet er inderdaad een stuk representatiever uit dan het vorige idool van Jean-Luc Mélenchon. Ook hij bevindt zich aan de uiterste linkerzijde en ook hij heeft gedemonstreerd en geschreven tegen Poetin. En zijn veroordeling van de Russische invasie is onvoorwaardelijk. Zijn status als tegenstander van het Kremlin kan derhalve niet worden ontkend.
In het verleden heeft Sakhnin echter woorden gebruikt die op zijn zachtst gezegd onvriendelijk waren jegens de Oekraïne. In 2014 zag hij de “Maidanrevolutie” als een autoritaire beweging, beïnvloed door Westerse elites en bestaande uit fascisten, wat neerkwam op het omarmen van het complotverhaal dat door Poetin en zijn aanhangers werd verspreid, terwijl de realiteit geheel anders blijkt te zijn.
En terwijl hij Vladimir Poetins gebruik van het woord “denazificatie” ter rechtvaardiging van de invasie bespotte, heeft Sakhnin desondanks onlangs opnieuw plotelementen opgenomen in zijn discours die wel erg dicht bij de propaganda van het Kremlin liggen:
“De NAVO, de VS en rechtse politici in Europa hebben alles gedaan wat in hun macht lag om olie op het vuur te gooien. Natuurlijk zijn de VS-extremisten verheugd over het vooruitzicht dat Oekraïne een nieuw Afghanistan wordt. Maar het is politiek en moreel onmogelijk om de Russische invasie te verdedigen vanwege deze complotten.”
Ondanks zijn moed en standvastigheid tegenover Poetin, heeft Sakhnin moeite zich te ontdoen van de samenzweerderige “tics“ waarvan de “hybride oorlog” van Moskou tegen de Oekraïne geheel en al doortrokken is.
“Liefde is blind, vriendschap sluit de ogen“, zei Bismarck. Jean-Luc Mélenchon, die om zijn connecties met Poetin wordt bekritiseerd, rept onophoudelijk over zijn vriendschap met zorgvuldig geselecteerde Russische dissidenten. Zelfs als dat betekent dat hij hun chauvinistische en complotistische uitspattingen door de vingers moet zien. In alle vriendschap.
