Helaas blijken ook kwaliteitskranten steeds vaker pseudo-wetenschappelijke nonsens aan hun lezers te verkopen. Zo verscheen er op 27 november in de Volkskrant een zeer oppervlakkig artikel van Emma Curvers en Hessel van Piekartz over ritueel kindermisbruik en complottheorieën. Op geen enkel moment wordt het concept ritueel misbruik ter discussie gesteld. Over het rapport uit 1994 van de werkgroep ritueel misbruik wordt door hen beweerd: “De werkgroep concludeerde in een rapport ‘geen bewijs’ te hebben voor het bestaan ervan [SRM], maar ook geen ­bewijs dat de verhalen verzonnen of aangepraat waren.” Dat is wel een erg platte weergave van het rapport, zo valt er in het rapport te lezen: “Er zijn ook goede gronden om te betwijfelen of het verschijnsel daadwerkelijk voorkomt in de vorm waarop het in de verhalen wordt beschreven. Als men moet uitgaan van de omvang en het karakter van ritueel misbruik zoals dat aan de hand van de hiervoor gegeven en door de Werkgroep overigens opgevangen verhalen zou moeten worden vastgesteld, dan is het vrijwel onmogelijk dat geen forensisch bewijs is of wordt gevonden. Naar alle redelijkheid en waarschijnlijkheid zouden er tenminste enkele (technische) sporen aan het licht gekomen moeten zijn. Nu dat niet het geval is, acht de werkgroep de kans gering dat de verhalen over ritueel misbruik ‘in volle omvang’ op waarheid berusten.” Dat klinkt al een heel stuk minder twijfelend dan de samenvatting van Curvers en Von Piekartz.

Demonstrant op het Museumplein te Amsterdam, 25 september 2020 (NOS Nieuwsuur).

Over Spirit Cooking beweren de journalisten dat het om een “satanisch ritueel” zou gaan, terwijl het in werkelijkheid een performance is van de Servische kunstenares Marina Abramovic en niets te maken heeft met satanisme. De achtergrond voor deze beschuldigingen liggen in de samenzweringsfantasie Pizzagate, waar QAnon vrolijk op voortborduurt. Alexxa Gothardt legde het allemaal goed uit in haar artikel The Story Behind The Marina Abramovic Performance That Contributed to Pizzagate. Ook vergeten de twee journalisten te vermelden dat niet alleen Bill Clinton, maar ook Donald Trump tot de intieme kennissenkring van Jeffrey Epstein behoorde.

Jefrrey Epstein en Donald Trump.

Helaas maken de journalisten geen duidelijk onderscheid tussen kindermisbruik en ritueel kindermisbruik. Het is zelfs de vraag of ze zich wel bewust zijn van het onderscheid. Ze schakelen namelijk wel erg gemakkelijk over van de ene term op de andere. Nu doet de ex-militair Melchior Verbon dat ook niet, maar dat zou geen reden moeten zijn om het zelf ook niet te doen. Deze Verbon was overigens te gast bij de bekende samenzweringsfantast Sven Hulleman en zat braaf ja te knikken toen Hulleman allerlei zwamverhalen afstak over de goden Ba’al en Moloch. Goden die volgens Hulleman door een satanistische elite worden vereerd omdat er mensenoffers aan hen werden gebracht. Ook Nathalie van Meesen van de Facebookgroep Bescherm Onschuld (voorheen Save the Children) komt aan het woord. Ze wijst de relatie met QAnon af, maar ziet er geen been in om QAnon-gerelateerd materiaal te delen in haar Facebookgroep. In het artikel van Curvers en Von Piekartz zegt ze dienaangaande: “Ik zeg niet dat het er niet is, maar als ik het niet kan onderbouwen, neem ik het niet mee in mijn verhaal.” Ze blijkt gewoonweg niet goed op de hoogte te zijn. Zo deelde ze ook het interview van Hulleman met Melchior Verbon. Ze komt echter wel heel erg dicht in de buurt van de complotfantasten als ze beweert: “de media [willen] natuurlijk het liefst zeggen dat we allemaal complotwappies zijn.” Een verklaring voor deze uitspraak levert Van Meesen er niet bij.

Pizzagate is de waanzinnige complotfantasie dat Hillary Clinton en bekende Hollywoodsterren betrokken zouden zijn bij een pedofielennetwerk dat kinderen seksueel misbruikt en offert aan de duivel in de kelder van een pizzeria in Washington D.C.

Een andere ‘expert’ die aan het woord komt is de psychologe Christel Kraaij, een vurig aanhangster van de legende van vermeend Satanisch Ritueel Misbruik en één van de actiefste verspreiders ervan in Nederland. Zij wijst weliswaar de meest absurde samenzweringsfantasieën van QAnon af, maar blijft vasthouden aan het bestaan van Satanisch Ritueel Misbruik. Volgens de journalisten ziet Christel Kraaij complottheorieën over ritueel kindermisbruik vooral als een risico. Ze zegt: “Het onderwerp wordt hierdoor minder serieus genomen. Het helpt niet om namen te noemen en beweringen te doen zonder bewijs. We moeten de individuele verhalen goed gaan onderzoeken.” Kraaij heeft ook meegewerkt aan de uitzending van Argos over Satanisch Ritueel Misbruik en noemt de uitzending zelfs als een concreet bewijs voor het bestaan ervan in een brief van therapeuten aan de minister van justitie Ferd. Grapperhaus. In de brief staat te lezen: “Ritueel misbruik is een ongezien, maar wel degelijk aanwezig maatschappelijk probleem zoals ook blijkt uit de VPRO Argos uitzending.”

De uitzending van Argos-journalisten Sanne Terlingen en Huub Jaspers die Satanisch Ritueel Misbruik terug in de aandacht bracht.

Nu werd er in deze uitzending helemaal niets bewezen. Een feit waar Pepijn van Erp en ikzelf al eerder op hebben gewezen in onze reacties op de uitzending van Argos. Ook Emma Curvers en Hessel van Piekartz wezen we via een tweet op onze twijfels, maar Curvers meende dat Argos geloofwaardiger was dan wij omdat er ongeveer twintig mensen hetzelfde verhaal hadden verteld aan Terlingen en Jaspers n.a.v. een door hen opgezette enquête. Aangezien de enquête van Argos volstrekt anoniem was, kunnen we met geen mogelijkheid weten wat er van waar is. Misschien hadden de invullers wel dezelfde therapeut of kenden ze dezelfde geruchten die soms al meer dan 25 jaar de ronde doen over bepaalde mensen. Langzaam sijpelen dit soort bedenkelijke ideeën steeds verder door naar de mainstream van de samenleving. Waren dit soort verhalen vroeger toch eerder te vinden in de boulevardbladen en de zogenaamde alternatieve media, nu treft men ze helaas ook steeds vaker aan bij kwaliteitskranten en bij doorgewinterde onderzoeksjournalisten. Als je in een verhaal gelooft zonder dat er bewijzen voor zijn, dan is er eigenlijk geen goede reden om niet ook in andere verhalen zonder bewijs te gaan geloven. Er is al een grote overeenkomst in de opvatting dat er een elitair (satanisch) pedofielennetwerk zou bestaan dat ongestraft misdaden kan begaan. In de praktijk zie je dan ook dat de grens tussen het geloof in Satanisch Ritueel Misbruik naar meer omvattende complotfantasieën niet zo heel erg duidelijk is en gemakkelijk overschreden wordt.