Door Nicolas Bernard
Dit artikel verscheen op 22 maart op de website van Conspiracy Watch. Het origineel is hier te raadplegen: Résolution sur le nazisme à l’ONU : une banale opération de propagande poutinienne (PZ)
Sinds 2005 heeft Rusland elk jaar in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties een resolutie in stemming gebracht waarin het nazisme wordt veroordeeld, waardoor op schaamteloze wijze een serieus vraagstuk misbruikt wordt om de aandacht naar het Westen te verschuiven en, sinds 2014, naar de Oekraïne.
New York, 16 december 2021. De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties heeft met 130 stemmen voor en 2 stemmen tegen, en met 49 onthoudingen, een resolutie aangenomen waarin wordt opgeroepen tot “de bestrijding van de verheerlijking van nazisme, neonazisme en andere praktijken die bijdragen tot het aanwakkeren van hedendaagse vormen van racisme, rassendiscriminatie, vreemdelingenhaat en daarmee gepaard gaande intolerantie.” Terwijl de lidstaten van de Europese Unie zich van stemming onthielden, waren de Verenigde Staten en Oekraïne de enige landen die tegen deze resolutie stemden.
Rusland, dat achter deze resolutie zat, heeft deze stemming onmiddellijk aangegrepen om hen te beschuldigen, onder meer op Twitter (met gebruikmaking van de gebruikelijke invalshoeken). Het complotistencircuit volgde dit voorbeeld, van blogger Craig Murray [archief] tot de Belgische YouTuber Michel Collon [archief], om nog maar te zwijgen van het voormalig Brits parlementslid (pro-Corbyn) Chris Williamson (in 2019 door Labour geschorst omdat hij het betreurde dat de partij zich “te veel” had verontschuldigd voor het antisemitisme in haar gelederen, en nu presentator is van een programma op de Iraanse zender Press TV) of het complotmedium FranceSoir [archief]. En dat niet toevallig, want deze gebeurtenis wordt door hen als een argument aangevat om de Oekraïne af te schilderen als een nazi-hol, waarin Oekraïners die tijdens de Tweede Wereldoorlog met de Duitse bezetter hebben gecollaboreerd, worden geëerd met fakkeltochten, mausolea en dergelijke.
In 2020 the United Nations voted on a motion to outlaw the glorification of Nazism. Only two countries opposed it – namely the US and #Ukraine.
Read this @dorset_eye article for details.
https://t.co/SUQA5Fx1mR— Chris Williamson (@DerbyChrisW) March 9, 2022
De werkelijkheid is echter in het geheel niet zo karikaturaal. De beschuldiging aan het adres van Washington en Kiev werd al weerlegd door AFP, Le Monde en Libération. In werkelijkheid maakt de resolutie waarover in de Verenigde Naties gestemd is deel uit van een goed voorbereide communicatieoperatie van Rusland, die niemand in diplomatieke kringen in de luren legt, maar die tot enig doel heeft zowel de NAVO als de Oekraïne in diskrediet te brengen.
Als Rusland tegen de territoriale integriteit van Oekraïne stemt
De resoluties van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties zijn louter symbolisch van aard en zijn niet juridisch bindend. Zij worden aangenomen met een meerderheid van stemmen van de lidstaten, maar kunnen ook zonder stemming, “met consensus“, worden aangenomen (na overleg tussen het voorzitterschap van de Vergadering en de delegaties).
In tegenstelling tot de resoluties van de Veiligheidsraad zijn resoluties van de Algemene Vergadering niet meer dan intentieverklaringen, of zelfs alleen maar de formulering van een advies. Hun symbolische impact mag echter niet worden onderschat omdat zij krachtige mediawapens kunnen vormen.
Zo werd in Resolutie 217 (III) A van 10 december 1948 de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens afgekondigd. In andere resoluties werd stelling genomen voor de rechten van vrouwen of tegen apartheid, kolonialisme of corruptie. Niet altijd zonder enkele serieuze ontsporingen, zoals resolutie nr. 3379 van 10 november 1975 waarin “zionisme [als] een vorm van racisme en rassendiscriminatie” wordt beschouwd (deze werd pas weer ingetrokken bij een andere resolutie van 16 december 1991, twee jaar na de val van de Berlijnse Muur) …
Iets korter geleden heeft juist de Oekraïne van dergelijke resoluties voordeel gehad. Resolutie A/RES/68/262 van 27 maart 2014 heeft tot doel de territoriale integriteit van het land te garanderen. Tevens heeft de Algemene Vergadering op 2 maart 2022 resolutie ES-11/1 aangenomen, waarin “Rusland wordt verzocht onmiddellijk een einde te maken aan het gebruik van geweld tegen de Oekraïne“, “de Russische agressie tegen Oekraïne in de krachtigste bewoordingen wordt betreurd” en “de gehechtheid aan de soevereiniteit, onafhankelijkheid, eenheid en territoriale integriteit van Oekraïne, met inbegrip van zijn territoriale wateren” wordt bevestigd.
Het zal geen verbazing wekken dat Rusland tegen deze twee resoluties heeft gestemd, die een zeer grote meerderheid van de stemmen hebben gekregen. Maar Moskou is er al verscheidene jaren in geslaagd het mechanisme van de resoluties te instrumentaliseren, door ze in te bedden in zijn eigen “anti-fascistische” retoriek in een poging om de Verenigde Staten en Europa, en vervolgens de Oekraïne, in diskrediet te brengen binnen de VN.
Een jaarlijks ritueel
Sinds 2005 heeft Rusland onvermoeibaar elk jaar een resolutie ter stemming voorgelegd aan de Algemene Vergadering, waarin wordt verklaard dat “bepaalde praktijken die hedendaagse vormen van racisme, rassendiscriminatie, vreemdelingenhaat en daarmee gepaard gaande intolerantie helpen aanwakkeren, onaanvaardbaar zijn.”
Naast het aan de kaak stellen van racisme en vreemdelingenhaat werd in de tekst van elk van deze resoluties vooral de “heropleving van het neonazisme” gestigmatiseerd, alsmede “de verheerlijking van het nazisme en van voormalige leden van de Waffen-SS, met name door het oprichten van gedenktekens en het organiseren van openbare demonstraties ter ere van het naziverleden, het nazisme en het neonazisme“. Vanaf 2008 is in elk van deze resoluties ook een aanval gedaan op “het beweren of trachten te beweren dat deze leden [van de Waffen SS] en degenen die tegen de anti-Hitlercoalitie hebben gevochten en met het nazisme hebben gecollaboreerd, aan nationale bevrijdingsbewegingen hebben deelgenomen.”
Sinds 2012, en elk jaar opnieuw, wordt de veroordeling van de “verheerlijking van het nazisme” opgenomen in de titel van elke door Rusland voorgestelde resolutie, om het antifascistische karakter ervan te benadrukken – wat duidelijk het “antiracistische” doel ervan overschaduwt.
Terwijl de tekst van 2012 de bewoordingen van de vorige resoluties herhaalde, werden de resoluties die vanaf 2013 werden aangenomen, steeds agressiever, waarbij van staten werd verlangd dat zij “overeenkomstig de internationale mensenrechtenwetgeving maatregelen nemen ter bestrijding van elke demonstratie ter glorie van de SS en een van haar onderdelen, met inbegrip van de Waffen-SS“, in de wetenschap dat “staten die dergelijke praktijken niet effectief bestrijden, hun verplichtingen uit hoofde van het Handvest van de Verenigde Naties schenden“. Een verschuiving die, zoals we zullen zien, niet onschuldig is.
Over het geheel genomen vertonen deze resoluties extreem vrijheidsbeperkende tendensen, die typerend zijn voor de in Rusland heersende rechtsopvattingen. De vaagheid van de terminologie is een voorbode van autoritaire uitwassen. In deze teksten wordt onder meer opgeroepen tot maatregelen ter beperking van de vrijheid van meningsuiting onder het voorwendsel van “bestrijding van racisme, rassendiscriminatie, vreemdelingenhaat en daarmee samenhangende onverdraagzaamheid.” Hoewel dergelijke beperkingen gerechtvaardigd zijn om andere rechten en vrijheden in een democratie te beschermen, vooral als zij bedoeld zijn om racisme en de diverse uitingen ervan te onderdrukken, is de formulering ervan in Rusland zo vaag dat zij de instelling van een bewakings-, controle-, censuur- en staatspropaganda-regime, zoals het regime van Vladimir Poetin dat toepast, kan bevorderen.
Bovendien is Rusland officieel niet de enige die dergelijke resoluties indient. Het wordt gewoonlijk gesteund door andere autoritaire en zelfs totalitaire regimes, zoals Noord-Korea, Syrië en Wit-Rusland, maar ook door China, Pakistan en India, naast de staten binnen de Russische invloedssfeer. Het auteurschap van deze verklaringen berust echter geheel en al bij Moskou, aangezien geen van de andere staten die dit initiatief steunen – met uitzondering van Wit-Rusland – in het verleden rechtstreeks met het nazisme in aanraking is geweest.
Als gevolg daarvan beraadslaagt de Algemene Vergadering van de VN elk jaar medio december over deze resoluties waarin de strijd tegen het “vuile beest” wordt geprezen. Een diplomatiek ritueel zonder risico voor het Kremlin, aangezien, zoals we hebben gezien, deze resoluties geen dwingende consequenties hebben.
Een avatar van “anti-fascisme” geïnstrumentaliseerd door het Kremlin
Dergelijke resoluties stellen Rusland vooral in staat zich op te werpen als een bolwerk van de antifascistische strijd zoals de USSR in het verleden … en bovendien zowel de Verenigde Staten als Europa in verlegenheid te brengen.
“Sla het fascistische reptiel”, door Alexei Kokorekin (Sovjet propaganda poster, 1941).
Het Kremlin wil zijn Oost-Europese buren in diskrediet brengen, voornamelijk de Baltische staten en, sinds de Euromaidan-beweging van 2014, de Oekraïne, dat als te veel het Westen gericht wordt gezien. Moskou herinnert ons er regelmatig aan dat er zich in deze landen tijdens de Tweede Wereldoorlog nationalistische bewegingen bevonden die met het Derde Rijk samenwerkten, daarbij gemakshalve vergetend dat de nazi’s ook Russische collaborateurs rekruteerden, zoals de SS-divisie van Bronislav Kaminski, verantwoordelijk voor veel oorlogsmisdaden. Maar volgens Rusland worden deze bewegingen momenteel in hun respectieve landen gerehabiliteerd en hebben zij er zelfs de macht herwonnen!
Het is waar dat men in de Baltische landen en in de Oekraïne in hun visie op de recente geschiedenis erg veel moeite heeft om zich volledig te bevrijden van schuldige zelfgenoegzaamheid tegenover de lokale nationalisten die een pact met Hitler sloten. De viering van hun anticommunistische heldendom heeft hun deelname aan de Holocaust lang overschaduwd, evenals de massamoorden op Polen door Oekraïense nationalisten tijdens de oorlog. Maar deze aanhoudende toegeeflijkheid is ook een product van de vrijheid die deze landen opeisen, met name in Kiev, waar Oekraïners die in het Rode Leger vochten en Joden die het slachtoffer waren van de nazi-genocide in gelijke mate worden geëerd.
Uiteindelijk schijnt het er weinig toe te doen dat extreemrechts in deze landen extreem in de minderheid is (bij de parlementsverkiezingen van 2019 behaalde Oekraïens extreemrechts een belachelijk laag aantal stemmen): met zijn holle resolutie waarin het nazisme elk jaar wordt veroordeeld, slaagt Rusland erin de “antifascistische” retoriek te reactiveren om zijn eigen volk te mobiliseren en het Westen met het zegel der schande te brandmerken.
In feite is deze resolutie slechts één van de factoren van de demoniseringscampagne die het Kremlin al verscheidene jaren voert tegen de NAVO en de Oekraïne, een campagne die de “antifascistische” thema’s uit de Sovjetperiode mobiliseert, aangezien het regime van Vladimir Poetin heel goed weet in welke mate deze in de Russische mentaliteit verankerd zijn.
Maar er is nog meer. Sinds 2013 wordt in deze resoluties het niet doeltreffend bestrijden van demonstraties waarin de Waffen SS en andere “nazi-organisaties” worden verheerlijkt, als een schending van het VN-Handvest aangemerkt: een dergelijke verwijzing legitimeert waarschijnlijk de agressie van Rusland tegen Oekraïne en de Baltische staten, waarvan het beweert dat het in naam van de Verenigde Naties optreedt! Het is dan ook begrijpelijk dat Vladimir Poetin, door de inval in Oekraïne te omschrijven als een “denazificatie“-operatie, niet alleen het Russische volk probeerde te overtuigen, maar ook binnen de VN de gemoederen probeerde op te hitsen.
Vooral omdat, zoals we hebben gezien, de resoluties zijn geformuleerd in bewoordingen die voldoende vaag zijn om de propaganda van het Kremlin te ondersteunen. Kunnen zij, afgezien van Oekraïne, Litouwen, Estland en Letland, niet ook tegen andere Oost-Europese landen worden uitgebuit? Tijdens de Tweede Wereldoorlog had Polen immers zijn eigen nationale bevrijdingsleger, dat niet met de nazi’s samenwerkte maar op brute wijze werd ontmanteld door de Sovjets – die het hypocriet gelijkstelden met het fascisme. In Roemenië ontstonden ook fascistische formaties zoals de IJzeren Garde, die na de val van het communisme soms het voorwerp waren van pogingen tot rehabilitatie. Zou dit geen reden zijn voor een “verheerlijking van het nazisme” rechtszaak tegen Warschau en Boekarest?
Voor Rusland een diplomatiek en mediasucces tegen geringe kosten
Rusland is des te verheugder over zijn manoeuvre omdat zijn resoluties, vanwege hun “ruimhartige” karakter en het ontbreken van bindende werking, elk jaar met een grote meerderheid door de Algemene Vergadering van de VN worden aangenomen. Zozeer zelfs dat de Russische versie van Wikipedia zelfgenoegzaam dergelijke stemmen vermeldt…
De Verenigde Staten hebben echter tegen elk van deze resoluties gestemd sinds 2005, gevolgd door Oekraïne sinds 2014. De Europese Unie geeft er de voorkeur aan zich van stemming te onthouden (alleen in 2011 stemde zij tegen een dergelijke resolutie), net als Canada, dat zich van 2011 tot 2015 tegen deze resoluties heeft verzet. De Verenigde Staten werden bij tijd en wijle gesteund door Japan (in 2005 en 2006) en door verschillende staten van Micronesië (tot 2015).
Zozeer zelfs dat het Kremlin en zijn “media” elk jaar hetzelfde refrein zingen: “onbegrip“, “verontwaardiging” over deze standpunten. In 2014 nam het hoofd van de commissie internationale zaken van het Russische parlement op Twitter aanstoot: “Wie is wie? VS, Canada en Oekraïne geïsoleerd: alleen deze drie-eenheid stemde in de VN tegen de Russische resolutie die het nazisme veroordeelt, 115 landen zijn voor.”
Sindsdien zijn andere “media” ‘die in de zak van het Kremlin zitten verder gegaan dan louter insinuaties: om er maar één te noemen, de anti-Oekraïense propagandasite Ukraina.ru, opgericht door de homofobe en pro-Poetin propagandist Dmitri Kisselev en eigendom van Rossia Segodnia, de moedermaatschappij van Russia Today, beweerde ter gelegenheid van de stemming over de laatste resolutie frauduleus dat “Oekraïne de verheerlijking van het nazisme in de marge van de VN had gesteund“!
Wat is hiervan waar?
In tegenstelling tot wat de aanstellerige praatjes van de Russische diplomatie suggereren, laten de Westerse landen zich door deze manoeuvre niet in de luren leggen.
Zoals bekend heeft Washington sinds 2005 systematisch tegen een dergelijke resolutie gestemd (niet zonder soms te proberen haar te amenderen). In de eerste plaats om een nogal voor de hand liggende juridische reden: het Eerste Amendement van de Amerikaanse grondwet garandeert vrijwel volledige vrijheid van meningsuiting, zodat het op geen enkele wijze verenigbaar is met de door Rusland opgestelde resolutie. Ten tweede omdat deze resoluties volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken “een nauwelijks verhulde poging zijn om de misleidende verhalen van Rusland te legitimeren, dat tracht andere landen te denigreren onder het voorwendsel van de bestrijding van de verheerlijking van het nazisme” (wat de Amerikanen in 2020 in herinnering brachten).
Sinds de revolutie van 2014, die leidde tot de vlucht van zijn pro-Russische leider Viktor Janoekovitsj, verzet Oekraïne zich ook tegen de Russische resolutie. Deze houding maakt deel uit van een zogenaamde “anti-totalitaire” herdenkingspolitiek, waarbij de misdaden van de nazi’s en de Sovjet-Unie en bloc worden veroordeeld (met name de Holodomor en het niet-aanvalspact van 23 augustus 1939 met Hitler).
Een dergelijke logica, die voor een westers publiek moeilijk te begrijpen is, is bijzonder gangbaar in Oost-Europa, dat door de nazi- en sovjetbezettingen werd getraumatiseerd. Hoewel het kan worden bekritiseerd omdat het de gruweldaden van het nationaalsocialisme bagatelliseert, dringt het toch door in de herinnering van deze gebieden, waar de onafhankelijkheid werd veroverd op zowel Hitlers Duitsland als de Sovjet-Unie. “De strijd tegen nazisme en alle vormen van racisme, rassendiscriminatie, vreemdelingenhaat, antisemitisme en andere uitingen van onverdraagzaamheid zal nauwelijks effectief zijn als Moskou de rol van Stalin bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog niet erkent,” zei Serhiy Kyslytsia, de permanente vertegenwoordiger van Oekraïne bij de VN.
De systematische onthouding van de Europese Unie werd op 25 februari 2020 door de Franse regering als volgt toegelicht, in bewoordingen die niet erg vriendelijk waren voor de Russische resoluties:
“Als Frankrijk zich, zoals alle lidstaten van de Europese Unie, elk jaar onthoudt van stemming over deze resolutie, dan is dat omdat deze tekst op geen enkele manier bijdraagt aan het bevorderen van de strijd tegen racisme, antisemitisme en xenofobie. Dit zo belangrijke thema wordt van zijn doel afgewend ten gunste van een reductionistisch discours dat tot doel heeft verdeeldheid te zaaien onder de Europeanen, door alle tegenstanders van de Sovjetstrijdkrachten gelijk te stellen met het naziregime. De tekst neigt ertoe de strijd tegen racisme en haat te reduceren tot herdenkingskwesties in verband met de Tweede Wereldoorlog, waarvan hij een vertekend beeld geeft. Voorts geeft het een uiterst restrictieve interpretatie van de fundamentele vrijheden, met name de vrijheid van meningsuiting, van mening, van vergadering en van vereniging, die niet volledig verenigbaar is met het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten, noch met de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Tenslotte is het lang, verwarrend, overbodig en niet erg nauwkeurig wat de gebruikte termen betreft, en als zodanig kan het niet geschikt zijn voor een VN-resolutie.”
Bovendien hebben zowel de Verenigde Staten als de Oekraïne, zoals blijkt uit hun voornoemde verklaringen, bij deze gelegenheden “de verheerlijking van het nazisme en alle vormen van racisme, vreemdelingenhaat, discriminatie en onverdraagzaamheid” uitdrukkelijk veroordeeld, zonder dat zij voor de betwiste resolutie hoefden te stemmen.
Er zij tevens aan herinnerd dat noch de Verenigde Staten, noch de Oekraïne zich hebben verzet tegen andere antiracistische resoluties, zoals de resoluties van 22 september 2011 en 22 september 2021, getiteld “Verenigd tegen racisme, rassendiscriminatie, vreemdelingenhaat en daarmee samenhangende onverdraagzaamheid“, die zonder stemming, bij consensus, zijn aangenomen.
Oekraïne veroordeelt nazisme en ontkenning holocaust
Bovendien hebben de VS en de Oekraïne – samen met Rusland – op 20 januari 2022, tachtig jaar na de Wannseeconferentie, een resolutie gesteund waarin de ontkenning van de holocaust wordt veroordeeld, en ook deze resolutie is met consensus aangenomen. In het verslag van de Algemene Vergadering staat dat de Oekraïense vertegenwoordiger, “die zich voorstelde als de kleinzoon van een overlevende van het kamp Buchenwald, eraan herinnerde dat miljoenen Oekraïners zich hebben opgeofferd en hebben bijgedragen tot de overwinning op het nazisme. Ook riep hij zijn VN-collega’s op Yad Vashem te bezoeken om na te denken over hun missie. Het duurt drie maanden om naar de volledige lijst van namen van degenen die in de Holocaust zijn gedood te luisteren, zei hij. Ook veroordeelde hij het neonazisme in de sterkst mogelijke bewoordingen.”
Rusland van zijn kant verhult met zijn “antifascistische” tirades nauwelijks zijn hypocrisie. In 2016 richtte Armenië, een van de trouwste bondgenoten, in de hoofdstad Jerevan een monument op ter ere van Gareguin Njdeh, een lokale onafhankelijkheidsstrijder die het communisme bestreed en met de nazi’s collaboreerde, zonder dat dit eerbetoon van Moskou iets meer ontlokte dan wat lauwe protesten. Zes jaar later, terwijl Vladimir Poetin zich ertoe verbonden heeft “Oekraïne te denazificeren” en het Russische leger aanwezig is op Armeens grondgebied, is het duidelijk dat het standbeeld van Njdeh nog steeds onverstoorbaar in het hart van Jerevan staat …
Hieruit blijkt dat de Amerikaanse en Oekraïense stem tegen de Russische resolutie in de Verenigde Naties, evenals de Europese onthouding bij deze gelegenheid, niet voortkomen uit hun gehechtheid aan de nazi-ideologie – maar eenvoudigweg uit de weigering om een propaganda-operatie van het Kremlin een handje te helpen. Een operatie waar allerlei influencers en samenzweringsites fervent voorstander van zijn.
