Door Luigi Corvaglia

Met toestemming van de auteur vertaald uit het Italiaans: Appunti di geopolitica delle “sette”. Prima puntata: Cattivissimo me (PZ).

In juli 2020 kreeg mijn zelfvertrouwen een flinke knauw. Het jaarlijkse rapport over godsdienstvrijheid in de wereld van de US Commission for International Religious Freedom (USCIRF) werd afgesloten met aanbevelingen aan de Amerikaanse president – toen nog Trump – over hoe dit grondrecht beschermd moet worden; een van de aanbevelingen was om het werk van FECRIS (Europese Federatie van Centra voor Onderzoek en Informatie over Sectarisme) op de jaarlijkse OVSE-bijeenkomst in Warschau te belemmeren. Welnu, als vertegenwoordiger van FECRIS op de jaarlijkse conferentie over de menselijke dimensie van de OVSE om misstanden in totalitaire sektes aan de kaak te stellen, gaat het dan precies om het bescheiden persoontje dat dit stuk ondertekent. Enkele ogenblikken later begon het me eigenlijk wel een beetje te amuseren, dus begon ik in de rol te kruipen door de kat te aaien zoals de schurk in de James Bond-films. Wie is er immers kwaadaardiger dan diegene die mensen één van hun fundamentele vrijheden wil beroven? Ik kreeg echter tijdelijk weer contact met de werkelijkheid en dacht dat de auteurs van het verslag niet eens wisten dat ik bestond en dus verwezen naar één van de FECRIS-activiteiten die toevallig door mij was uitgevoerd.

Enkele dagen later werd het rapport echter met triomfantelijke koppen overgenomen door een groot aantal websites, waaronder die van Scientology en diverse anderen die erg blij waren met de verdediging van hun activiteiten door het USCIRF. Van de gepubliceerde artikelen valt het door de redactie van de European Federation for Freedom of Belief (FOB) ondertekende artikel “Also Europe in the Special Watch List?” op door zijn vermogen om ophef te veroorzaken. Ik werd daarin bij naam genoemd. In plaats van mijn belang in de vermeende oorlog tegen de “godsdienstvrijheid” te bagatelliseren, deed de krant een paar merkwaardige uitspraken die juist in tegenovergestelde richting gingen. Bij het lezen van de eerste verklaring ontdekte ik dat ik in China was geweest om de “gebruikelijke anti-sekte campagne” te voeren. Ik herinner me dit niet. Het moet zijn omdat ik ‘bewerkt’ ben met de Men in Black geheugenwispen. Vervolgens was er de ironie dat ik net een boek had gepubliceerd waarin ik de verdedigers van “sektes” bekritiseerde; de FOB-redactie merkte sarcastisch op dat ik misschien in de volgende editie het USCIRF onder deze “sekte-apologeten” kon opnemen. Dat is lachen. De bedoeling was sympathiek tot uitdrukking te brengen dat het rapport van de Amerikaanse commissie, dat geen leesclubje van de huisvrouwen van Voghera is, het laatste woord over deze kwestie had gezegd: degenen die de slachtoffers van totalitaire sektes (bij het publiek bekend als “cults”) verdedigen en zich bezighouden met het voorkomen van misstanden in spirituele groepen – maar in werkelijkheid hebben veel sektes niets spiritueels – zijn juist vijanden van de godsdienstvrijheid en gevaarlijke haatzaaiers. Hieruit volgt dat elke verklaring die in strijd is met dit bewijs, zoals die in mijn boek, alleen maar belachelijk kan worden gemaakt. De Amerikaanse regering had gesproken.

De aanbevelingen uit het rapport van de USCIRF voor de Amerikaanse president (Report 2020).

De tweede verklaring in de FOB-tekst is nog absurder. Nu de Amerikaanse commissie Frankrijk heeft opgenomen onder de landen die een risico vormen voor de godsdienstvrijheid vanwege het beleid gericht op sektarische ontsporingen (het FECRIS heeft er zelf ook zijn hoofdkantoor), is de gedachte daar dat niet alleen dat land op de speciale toezichtlijst van het USCIRF moet worden geplaatst, maar alle landen waar met dat land verbonden verenigingen actief zijn. In feite – en hier is het gemakkelijk voor te stellen dat de auteur van het artikel knipoogt – moet worden opgemerkt dat “vertegenwoordigers van FECRIS die naar de OVSE (en elders) gaan, niet alleen Frans of Russisch zijn”…

Fragment uit het FOB-artikel (waarin de door de schrijver in opdracht van verschillende dictaturen uitgevoerde vervolgingsactiviteiten aan de kaak worden gesteld).

In het vage betoog van de auteur van dit stuk kan men tussen de regels door een “onuitgesproken boodschap” lezen waarvoor men echter weinig moeite doet om het te verbergen. In de praktijk suggereert het de opname van een ander land in de lijst van te controleren landen omdat het vijandig staat tegenover godsdienstvrijheid. Dit komt door de “negatieve propaganda over minderheidsreligies” van de OVSE. Een anonieme burger van dat land zou deze propaganda maken. Hij is niet moeilijk te identificeren: hij is niet Frans, hij is niet Russisch en hij gaat naar de OVSE. Als hij Italiaan was, zou hij zeggen dat Italië een land is dat gevaar loopt voor de godsdienstvrijheid en door de Amerikaanse commissie in de gaten moet worden gehouden! Aangezien de FOB in Italië is gevestigd, is het vermoeden gerechtvaardigd dat het hier inderdaad om een burger van de Bel Paese gaat. Wie hij ook is, deze persoon is er in zijn eentje verantwoordelijk voor dat zijn land op de foute lijst van de wereld terecht is gekomen! Ik zou niet graag in zijn schoenen staan!

Internationale instanties, transnationale sektes, een Amerikaanse commissie, desinformatie … alle  ingrediënten zijn aanwezig voor een spannend spionageverhaal in de bioscoop. De lezer die niet vertrouwd is met deze wereld zal even verward zijn als de kijker die al in de eerste paar scènes midden in een actiescène wordt gegooid. Een flashback is dan nodig om de voorgaande gebeurtenissen en personages te introduceren.

Een beetje geschiedenis

Tussen 1993 en 1995 werden in verschillende delen van de wereld bloedbaden aangericht door spirituele minderheidsgroepen die hun volgelingen tot extreem gedrag hadden aangezet. In 1993 eindigde de belegering van een ranch in Waco, Texas, waar de volgelingen van de zelfverklaarde Nieuwe Messias David Koresh zich schuilhielden, met de dood van 82 mensen, waaronder meer dan 20 kinderen en twee zwangere vrouwen. In 1995 was de Aum Shinrikyo sekte verantwoordelijk voor een zenuwgas aanval op de metro van Tokyo. Er vielen 6 doden en ongeveer 3.000 vergiftigd. De gebeurtenissen die de grootste invloed hadden op de Europese publieke opinie waren echter de collectieve zelfmoorden van de Orde van de Zonnetempel, die plaatsvonden tussen 1994 en 1995, met nog een bloedbad in 1997, in de Franstalige wereld, in Frankrijk, Zwitserland en Canada. Op 5 oktober 1994 werden in Zwitserland 25 mensen dood aangetroffen op een locatie in het kanton Wallis en 23 in het kanton Fribourg. In de nacht van 15 op 16 december 1995 werden in Frankrijk 13 volwassenen en 3 kinderen verbrand. Allen waren verbonden met de Orde van de Zonnetempel. Op 22 maart 1997 werden nog eens vijf volgelingen dood aangetroffen in Quebec, Canada. De grote Europese landen begonnen de “sekten” te beschouwen als een uiterst belangrijk probleem voor de openbare orde. Frankrijk, België, Spanje en Duitsland hebben zich uitgerust met wetgevingsinstrumenten om de slachtoffers van deze misbruiken te beschermen. Duitsland wijdde zich in het bijzonder aan het tegengaan van de penetratie van Scientology. Op 6 juni 1997 kwamen de federale en deelstaatministers van Binnenlandse Zaken overeen de Scientology-organisatie onder toezicht te plaatsen. Dit was slechts een van de acties van de Duitse regering om Scientology tegen te gaan (een rapport uit 1998 benadrukte de destructieve aspecten van deze “commerciële entiteit die zich voordoet als een religie” en een rapport van het ministerie van Binnenlandse Zaken uit 2007 noemde de organisatie “onverenigbaar met de grondwet“). Dit werd gevolgd door de campagne van Scientology tegen Duitsland (wat voorstelbaar is), maar ook door een reeks ferme standpunten ter verdediging van de sekte door de Amerikaanse regering (wat minder voorstelbaar is). Voor de VS is Scientology een religie. Andere acties zijn onder meer een document van het Bureau voor Democratie, Mensenrechten en Arbeid (BDHRL), een agentschap van het State Department, waarin Duitsland naast landen als China wordt geschaard onder de landen die de godsdienstvrijheid schenden. Doet dit je ergens aan denken…?

Een parlementaire onderzoekscommissie inzake sekten van de Franse regering bracht in 1995 een rapport uit, bekend als het Guyard-rapport, waarin grote bezorgdheid over het verschijnsel werd geuit. Soortgelijke initiatieven volgden in België (1996), Duitsland (1997) en Italië (1998).

In 1996 heeft Frankrijk een reeks wetten aangenomen om de bescherming van slachtoffers van “sekten” te waarborgen en vooral een interministeriële missie ter bestrijding van sekten (MILS, later MIVILUDES) waarvan de eerste voorzitter het socialistische parlementslid Alain Vivien was. Dit maakte het land van de laicitè tot de voorhoede van het verzet tegen de infiltratie van totalitaire groeperingen in Europa, en activeerde een proces dat leidde tot de oprichting van de Fédération Européenne des Centres de Recherche et d’Information sur le Sectarisme (FECRIS), de “overkoepelende” organisatie die tientallen anticulti-verenigingen uit verschillende Europese landen verenigt, en tot de afkondiging van de wet van About-Picard die “misbruik van zwakheid” bestraft in 2001.

In 1998 werd een nieuw departement van de Amerikaanse regering opgericht, voortkomend uit het Bureau voor Democratie, Mensenrechten en Arbeid. Zo ontstond het Office of International Religious Freedom (OIRF), in de praktijk een gespecialiseerd orgaan om “discriminerend” beleid ten aanzien van alternatieve spirituele groepen tegen te gaan. Er werd besloten dat het bureau zou worden geleid door een gevolmachtigd ambassadeur, die zou worden geflankeerd door niet minder dan vijf ambtenaren van het staatssecretariaat. De commissie had zelfs een eigen agent in alle Amerikaanse ambassades. De eerste voorzitter was Robert A. Seiple. Het merkwaardige is dat deze voormalige marinier meer dan 11 jaar hoofd was van de ultra-conservatieve World Vision Inc., de belangrijkste evangelische vereniging ter wereld. Men zou verwachten dat een afdeling die aandacht besteedt aan de vrijheid van geloof, de trekken van secularisme zou hebben of, op zijn minst, niet zo dogmatisch zou zijn dat dit in strijd zou zijn met een taak die als “oecumenisch” kan worden omschreven, d.w.z. het toekennen van gelijke waardigheid en het laten samenleven van alle geloofsovertuigingen. Het eerste rapport van de commissie, van september 1998, beschuldigde Frankrijk, Duitsland, Oostenrijk en België namelijk van schending van de godsdienstvrijheid. Een nieuwe vereniging, de Commissie voor Religieuze Vrijheid, sloot zich al snel aan bij het OIRF. Deze commissie bestond uit Amerikaanse parlementariërs die het woord voerden in de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE). Deze parlementariërs waren de hoofdrolspelers, tijdens een OVSE-bijeenkomst in 1999, van een gewelddadige beschuldiging aan het adres van Frankrijk, dat werd beschuldigd van het “Vichy-regime” en van heksenjacht en vervolging. Het kwam dicht bij een diplomatiek incident. In september 1999 publiceerde het OIRF een nog feller verslag tegen de Europese landen, zodanig dat de Franse minister van Buitenlandse Zaken, Hubert Védrine, zich genoodzaakt zag zijn Amerikaanse ambtgenoot, Madeleine Albright, een brief te schrijven om de onduldbare agressie aan de kaak te stellen die de vruchtbaarheid van de dialoog in twijfel trok. Dit leidde tot de onderbreking van de diplomatieke dialoog over deze kwestie.

Om het overzicht van de troepen in het veld te vervolledigen kwam er een derde orgaan van de Amerikaanse administratie, ditmaal rechtstreeks verbonden met het Witte Huis. Het is de US Commission for International Religious Freedom (USCIRF). Ja, zij zijn de auteurs van het rapport waarin zij de FECRIS afschilderen als het spook van de anticultuur en onder meer voorstellen mijn werk bij de OVSE te belemmeren. Men kan zich afvragen wat de functie is van een derde Amerikaanse overheidsorganisatie voor dezelfde functie van het waarborgen van “godsdienstvrijheid”. Het feit dat de Amerikanen er überhaupt om geven, is volgens mij niet voldoende. De eerste president, Steven T. Mc Farland, gaf het antwoord. Hij gaf toe dat een van de belangrijkste bestaansredenen van het USCIRF was om als “waakhond” tegen de andere twee op te treden! Zoals Bruno Fouchereau, auteur van het onderzoek “Sekten, Trojaans paard van de Verenigde Staten in Europa” (Le Monde Diplomatique, mei 2001) terecht opmerkt: “elders zou men bij een commissie die belast is met het toezicht op de godsdienstvrijheid spreken over erfenissen van het Sovjetapparaat!”.

Elliot Abrams

In 1999-2000 werd de “waakhond” voorgezeten door Elliott Abrams, een figuur over wie een paar woorden de moeite waard zijn. Hij is een belangrijke exponent van de neoconbeweging die tot een jaar gevangenisstraf werd veroordeeld voor zijn betrokkenheid bij het Iran-Contraschandaal. Dit is de beruchte financiering van de oorlog in Nicaragua, tegen de democratisch gekozen Sandinistische regering, via de illegale verkoop van wapens aan Iran. Tot de misdaden die in verband met deze vuile operatie zijn begaan, behoren de invoer van cocaïne van de Contra’s, de anti-Sandinistische guerrilla’s, door de CIA en de daaropvolgende belemmering van de rechtsgang binnen het Amerikaanse ministerie van Justitie. Abrams was een van de mannen die bij deze affaire betrokken was en wordt ook beschuldigd van betrokkenheid bij de moordpartijen in Guatemala en El Salvador toen hij onder Reagan verantwoordelijk was voor Latijns-Amerikaanse zaken. Hij heeft de Israëlische Likud vaak beschuldigd van overdreven tederheid jegens de Palestijnen. Deze voorvechter van rechten en oecumene was tot 2000 voorzitter van de Commission on International Religious Freedom en is daar in 2022 nog steeds lid van!

Samenvattend: Er zijn drie instanties van de Amerikaanse regering die zich bezighouden met de verdediging van de godsdienstvrijheid in de wereld: het OIRF (verbonden met de BDHRL), de Commissie voor godsdienstvrijheid (bestaande uit afgevaardigden van de OVSE) en het USCIRF. Vanaf het begin zijn deze organen samengesteld en voorgezeten door leden van religieus rechts, wat abnormaal lijkt, gezien de geringe geneigdheid om andere religieuze tradities te waarderen die kenmerkend is voor alle fundamentalisten. Nog merkwaardiger, zou de naïeve lezer opmerken, is het om deze figuren te zien in de rol van censoren van discriminerende en haatzaaiende uitingen jegens “religieuze minderheden” (zoals Scientology, bijvoorbeeld).

Nu we ons bewust zijn van het speelveld en de politieke en psychologische achtergrond van de plot die zich voor de ogen van de kijker ontvouwt, is het gemakkelijker te begrijpen hoe groteske situaties zoals een regeringscommissie die de president van het machtigste land ter wereld adviseert het werk van een (onbeduidende) spreker bij de OVSE (c’est moi!) te belemmeren, kunnen worden gegeven. Tot de groteske dingen die men kan meemaken behoort zelfs het zonder aanwijsbare reden bestempelen als medeplichtig aan de Chinese Communistische Partij in haar vervolging en marteling van dissidenten, alsmede in het sturen van dissidenten naar heropvoedingskampen, moorden en zelfs het verwijderen van organen uit levende mensen (een onderwerp waarop we nog zullen terugkomen). In feite, zoals de voorzitter van FOB (de federatie die het artikel publiceerde waarin ik werd aangehaald als inquisiteur en een schande voor Italië) op sociale media schrijft, ben ik “als de nazi-fascisten die de holocaust ontkennen”. We zullen in de volgende afleveringen zien wie wel en wie geen nazi-fascist is. Ik raad u aan de popcorn alvast klaar te zetten.